Wszystkie pokolenia codzienne doświadczają różnorodności, szybkich zmian i mnogości dookoła siebie. Te wielkie zmiany obecny
w życiu człowieka dostarczają zarówno szans jak i zagrożeń związanych z rozwojem. Nie dotyczy to tylko aktualnego funkcjonowania osób, grup rodzinnych, szkolnych i całych społeczności, ale także wpływa na tworzenie planów na przyszłość. Prawidłowe rozpoznanie potrzeb dzieci i młodzieży, rozumienie sensu stosowanych przez dziecko czy nastolatka sposobów ich zaspokajania oraz pomoc w ich zmianie, gdy są nieprawidłowe z punktu widzenia potrzeb dziecka/nastolatka bądź oczekiwań otoczenia (np. szkolnego) pozwalają trafniej rozpoznać problemy dziecka, a także dostrzec ich możliwe przyczyny biologiczne, psychiczne bądź społeczne i ich interakcje. Wreszcie pozwalają poszukiwać z jednej strony odpowiednich środków zaradczych, czyli podjąć działania profilaktyczne, kierowane bezpośrednio do dzieci
i nastolatków albo do ich rodziców i nauczycieli (czyli pośrednio na dzieci i nastolatki), a z drugiej udzielić pomocy doraźnej bądź długotrwałej.
Sygnały, że dziecko/nastolatek potrzebuje pomocy psychologicznej:
- Problemy w relacjach rówieśniczych,
- Trudności ze skupieniem uwagi,
- Przewlekły stres,
- Ma ślady samookaleczeń (cięcie skóry, opuchlizna po nakłuwaniu igłą lub innymi ostrymi przedmiotami),
- Denerwuje się przed pójściem do szkoły, często kontaktuje się w szkole z rodzicami. Unika lekcji,
- Okłamuje rodziców,
- Nie radzi sobie z emocjami, ma wybuchy złości i agresji,
- Nagle pogorszyły się oceny dziecka,
- Nadmiernie korzysta z internetu/ gier komputerowych/ telewizji itp. Zaniedbuje kontakty z rówieśnikami, jest drażliwe,
- Było sprawcą przemocy rówieśniczej (uderzyło, pobiło, upokorzyło inną osobę, obraziło w internecie),
- Podejrzenie, że dziecko/nastolatek doświadcza przemocy,
- Ma niską samoocenę, powtarza, że jest do niczego, nie lubi siebie, nie akceptuje swojego wyglądu. Mówi, że życie jest bez sensu,
- Chudnie, nie dojada, chowa jedzenie, ma napady głodu, często korzysta z toalety,
- Odczuwa nadmierny lęk np. ciemności, przechodzenia przez ulicę, samotności w domu, wystąpień publicznych,
- Zachowanie dziecka radykalnie się zmieniło,
- Kłopoty zdrowotne, których lekarz nie potrafi wyjaśnić (tajemnicze alergie, bóle brzucha, bóle głowy…)
- Powtarza czynności, które są dla otoczenia niezrozumiałe a wykonanie ich przynosi mu ulgę (ułożenie przedmiotów w określony sposób, siadanie na krześle przed wyjściem, kilkakrotne korzystanie z toalety przed spaniem itd.). Dziecko tłumaczy, że musi wykonać czynność, bo w przeciwnym razie stanie się coś złego.
Praktyczne informacje:
- Często podczas spotkań z dzieckiem, psycholog szkolny często proponuje zabawę. Dzięki temu nawiązuje kontakt z dzieckiem i ma okazję do obserwowania jego zachowania,
- Specjalista pomoże znaleźć najlepsze rozwiązania dla dziecka. Poda wskazówki, które warto stosować,
- W trakcie wizyty ustala się dalsze kroki – cel kolejnych spotkań, ich ilość oraz zakres pracy,
- Po wizycie u psychologa szkolnego z dzieckiem, warto porozmawiać z nim o jego odczuciach i wrażeniach oraz zachęcić do wspólnej pracy.
- Psycholog jest zobowiązany tajemnicą zawodową
Drogi rodzicu!
Gdy zaobserwujesz niepokojące zachowania u dziecka/ nastolatka daj mu to czego potrzebuje najbardziej: wsparcie i empatię.
- Nazwij to, co widzisz.
„Zauważyłam, że nie chcesz ostatnio wychodzić do znajomych.”
„Widzę, że mocno zaciskasz pięści i zaczynasz szybko chodzić po pokoju.”
- Nazwij emocje.
„Widzę, że w ostatnim tygodniu często jesteś smutny.”
„Zauważyłam, że w tym roku szkolnym często czujesz złość.”
- Wysłuchaj potrzeb i uczuć dziecka
„Chciałbym wiedzieć co ty o tym myślisz.”
„Jak Ty się czujesz w tej sytuacji?”
- Upewnij się, że dobrze zrozumiałeś dziecko
„Rozumiem, że czujesz złość ponieważ…”
„Czy to oznacza, że nie chcesz wychodzić z domu, ponieważ…”
- Zaproponuj wspólne szukanie rozwiązania problemu
„Może wspólnie zastanowimy się co można z tym zrobić?”
„Co myślisz o stworzeniu listy rozwiązań problemu?”
- Wybierzcie jeden sposób i wprowadźcie ją w życie.”
- Zapewnij o swoim wsparciu i obecności.
„Chcę, żebyś wiedział, że zawsze chcę Cię wysłuchać i wesprzeć.”
„Jeżeli zechcesz opowiedzieć mi o tym, co Cię przytłacza, pamiętaj że jestem”
116 111 telefon zaufania dla dzieci i młodzieży
800 100 100 telefon dla rodziców i nauczycieli w sprawie bezpieczeństwa dziecka
800 12 12 12 dziecięcy telefon zaufania rzecznika praw dziecka
800 70 22 22 fundacja ITAKA całodobowe Centrum wsparcia dla osób w kryzysie psychicznym